Хамгийн анхны эмэгтэй хүн Люси нэртэй байсныг уншигч та мэдэх үү? Бидний өнөөдөр танд танилцуулах лабродор ретривер нохойг ч Люси гэдэг. Уг нь харааны бэрхшээлтэй хүмүүст хөтөч болохоор сургалтанд хамрагдаж байсан ч эзнээ үе үе орхиж содон үнэр шиншлээд гүйчихдэг учраас нэг их удалгүй тэнцэхгүй гэдэг хариу авчээ.  Гэхдээ Люсигийн эзэд маш ухаантай нохойныхоо авьяас билгийг зөв зүйлд зориулах нь зөв гэж шийдэн үнэрлэх чадварыг нь хөгжүүлэх болсон байна. Ингэж л Люси бөөр, давсаг, түрүү булчирхайн хорт хавдрыг үнэрлэн илрүүлж сурсан төдийгүй Люсигийн талаар шинжлэх ухааны судалгаа хүртэл хийгдсэн байна.

Сүүлийн долоон жилд Люси хорт хавдрыг 95 хувьтайгаар илрүүлжээ. Люсигийн энэ үзүүлэлт зарим шинжилгээний лабораторийнхаас ч өндөр гэнэ шүү. Одоо Люси Британийн Анагаахын үнэрч нохдын төвд харьяалагдан “ажиллаж” байна. Люсигээс гадна өөр долоон нохой Британийн эрүүл мэндийн байгууллагаас ирүүлсэн 3000 шээсний дээжийг үнэрлэж, аль нь өвчтэй хүнийх аль нь эрүүл хүнийх гэдгийг ялгадаг. Британийн Анагаахын үнэрч нохдын төвийг Клейр Гэст гэх 51 настай эмэгтэй удирдан ажиллуулдаг. Түүний энэ төвийг нээх болсон шалтгаан нь үнэхээр сэтгэл хөдөлгөм бас сонирхолтой.  Клейрийн лабрадор үүлдрийн Дэйси гэх охин нохой одоогоос зургаан жилийн өмнө эзнийхээ амийг аварчээ. Дэйси эзэн рүүгээ нэг чухал юм хэлэх гэсэн аятай ширтэж, цээжийг нь үнэрлэн наалдаад байсан тул Клейр эмнэлэгт очиж шинжлүүлэхэд үнэхээр л цээжиндээ хорт хавдартай нь илэрсэн байна. Тийм ч учраас Клейр нохдын үнэрлэх чадварыг хүн төрөлхтөнд хэрэгтэй их үйлст зориулахаар тус төвийг ажиллуулах болжээ.

Үнэрч ноход ажлаа хэрхэн хийдэг вэ?

Нохойны хамарт 300 сая мэдрэгч байдаг бол та бидний хамарт ердөө 5 сая ийм эс бий. Үүгээр зогсохгүй нохойны хамрын угт Жакобсоны эрхтэн буюу хоёрдох гэж хэлж болох үнэрлэх эрхтэн байдаг байна. Ийнхүү хоёр хамрынхаа тусламжтайгаар нохой хорт хавдрын эст агуулагддаг хурц үнэрийг мэдэрдэг юм байна. Харин хүмүүс бид ийм чадвартай болоход дахиад олон мянган жилийн хувьсал шаардлагатай.

Б.Агай